گیرستون: قانون نانوشته سیل پس از خشکسالی

تونل زیر گذر شهر بریزبن

داغ‌ترین خبر این روزهای بریزبن خبرهای بارندگی‌های وحشتناک و کم سابقه چند روز گذشته است! به همین دلیل شاید بد نباشه اگر کمی درباره حوضه آبریز رودخانه بریزبن بیشتر بدونیم.
قبول دارم که این نوع بحث از حوصله جمعه برای زندگی خارج است، برای همین هم سعی می‌کنم خیلی خیلی خلاصه بنویسم.

- حوضه آبریز رودخانه بریزبن با مساحتی حدود 13400 کیلومتر مربع، بزرگتر از 38 کشور جهان است! کشورهایی نظیر قطر، جامائیکا، لبنان، قبرس، سنگاپور و بحرین، همگی مساحتی کمتر از حوضه آبریز رودخانه بریزبن دارند. بنابراین می‌توان تصور کرد که در اثر یک سیل منطقه‌ای چه حجم آبی باید از طریق مجرای رودخانه به سمت بندربریزبن هدایت شود. (دبی سیل ژانویه 1974، 6000 تا 8000 مترمکعب در ثانیه تخمین زده شده است.)

- اگر ساکن بریزبن هستین، حتماً ابرهای زخیم و حجیم این روزهای بریزبن رو دیدین! کلاً ابرها به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند: ابرهای سطوح بالا، ابرهای سطوح میانی، ابرهای سطوح پائین و ابرهای عمودی. ابرهای باران‌زای روزهای اخیر بریزبن (ابرهای کیومالونیمباس {ابرهای توده‌ای باران زا})، عموماً از دسته ابرهای عمودی بوده‌اند. این نوع ابرها معمولاً حاوی مقادیر متنابهی بار الکتریکی هستند، که سبب تولید رعد و برق، توفان و باران‌های شدید می‌شوند.

- به نقشه ارائه شده در عکس 15 نگاه کنید. این نقشه حوضه آبریز رودخانه بریزبن را نشان می‌دهد. اعداد روی نقشه میزان بارندگی در نقاط مختلف حوضه را نشان می‌دهد. واحد اعداد میلی‌متر است و توجه داشته باشید که میانگین بارندگی سالانه بریزبن 1146 میلی‌متر است و این اعداد میزان بارندگی در فاصله 24 ساعته بین 9 صبح 19 نوومبر تا 9 صبح 20 نوومبر! یکی از ایستگاه‌های باران سنجی در غرب بریزبن (تاله‌گالا) در طول 24 ساعته مذکور 243 میلی‌متر باران ثبت کرده است! به عبارت دیگر در این منطقه بیش از 20درصد میانگین بارندگی سالانه در عرض 24 ساعت باریده است!

برای رفع خستگی و درک بهتر شدت باران اخیر به عکس‌های زیر توجه کنید:

عکس1: تشکیل ابرهای توده‌ای باران‌زا در "ردلند بی"

عکس2: نمایی از ابرهای توده‌ای باران‌زا در جنوب بریزبن

عکس3: رعد و برق در بریزبن – ماونت کوتا

عکس4: رعد و برق در بریزبن – نما از همیلتون

عکس5: رعد و برق در بریزبن – نما از همیلتون

عکس6: رعد و برق در بریزبن – نما از کانگارو پوینت

عکس7: رعد و برق در بریزبن – نما از "رد هیل"

عکس8: رعد و برق در بریزبن – نما از "میلتون"

عکس9: رعد و برق در بریزبن – نما از "میلتون"

عکس10: رعد و برق در بریزبن – نما از "نیوستد"

عکس11: سیل در بریزبن – خیابان گلنلا، محله گپ

عکس12: جستجو برای یافتن جوان 19 ساله‌ای در سیل بریزبن – چرمساید

عکس13: خسارت ناشی از سیل در بریزبن – خیابان پین، محله گپ

عکس14: تگرگ در بریزبن – پارک کالینگوود

عکس15: نقشه بارندگی 24 ساعته (9 صبح 19 نوومبر تا 9 صبح 20 نوومبر) در حوضه آبریز بریزبن

عکس16: خودروهای معلق در سیل بریزبن - تونل زیر گذر شهر بریزبن

عکس17: زمین فوتبال پس از سیل بریزبن - ایپسویچ

عکس18: خودروی معلق در سیل بریزبن – خیابان ادنا، محله گودنا

عکس19: نقشه دوره بازگشت بارندگی 3 ساعته در روز 19 نوومبر. در نقشه مشخص است که در غرب بریزبن بارندگی با دوره بازگشت بیش از 100 سال رخ داده است.

×××××

و اما سیل ژانویه 1974 بریزبن!
فصل پر آبی در مناطق حاره‌ای استرالیا عموماً تا اوایل ژانویه کم رمق است. اما در حادثه سیل ژانویه 1974، از نیمه‌های ماه دسامبر 1973 فصل پر آبی در شمال استرالیا شدت گرفت و به سرعت به سمت جنوب حرکت کرد. در اثر این اتفاق، خاک اکثر مناطق حاره‌ای استرالیا تا ماه ژانویه اشباع شده بود و دیگر امکان نفوذ آب باران به درون زمین نبود. به همین دلیل به ازای هر بارشی ولو کوچک، احتمال بروز سیل وجود داشت. بارندگی‌های ماه ژانویه در بریزبن، از روز 21 ژانویه منجر به بروز سیلی خفیف در رودخانه شد اما در حالی که سطح آب در رودخانه بالا آمده بود، روز 24 ژانویه توفانی موسوم به وندا از شرق وارد خاک استرالیا شد که توأم شدن آن با بارش‌هاش ناشی از توده‌های هوای کم فشار، سبب بروز سیل در روز 29 ژانویه شد. بارندگی ثبت شده در فاصله 24 تا 29 ژانویه در برخی مناطق حوضه آبریز رودخانه بریزبن بسیار نزدیک به میانگین بارندگی سالانه آن مناطق بود! حتی در منطقه‌ای به نام "ماونت گلوریوس (کوه باشکوه)" در شمال‌شرق بریزبن، 1318 میلی‌متر باران بارید که 170 میلی‌متر بیشتر از میانگین بارندگی سالانه بریزبن بود!
به هر حال به نظرم بد نیست که نگاهی به چند عکس مربوط به سیل مذکور بیندازیم که هم نمایی از بریزبن 35 سال پیش داشته باشیم و هم تصویری از وسعت و گستردگی سیل ژانویه 1974!

عکس 1: نقشه خطوط فشار همبار و جهت ورود تندباد وندا